Θέμα: Νιάρχος – Μποδοσάκης: Η σχέση τους με το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (OSS, μετέπειτα CIA) στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο [έγγραφα]

Τον Σεπτέμβριο του 2013 οι υπηρεσίες της CIA αποχαρακτήρισαν μια σειρά εγγράφων που αφορούσαν το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών[1] (OSS), εφεξής ΓΣΥ και τις σχέσεις του με την Ελλάδα. Μέσα σε αυτά τα έγγραφα ο ερευνητής μπορεί να μελετήσει πλήθος αναφορών από τους πράκτορες του ΓΣΥ στην Ελλάδα μέσα στις οποίες καταγράφεται η κατάσταση στην κατεχόμενη Ελλάδα. Αποδέκτης αυτών των αναφορών ήταν ο επικεφαλής του ΓΣΥ Συνταγματάρχης William Joseph Donovan.

Ανάμεσα σε αυτές τις αναφορές υπήρχαν περιγραφές για την κατάσταση της χώρας, αναφορές σε πολιτικά κόμματα και πρόσωπα, αλληλογραφία μεταξύ του δικτύου πρακτόρων, κ.α

Το ΓΣΥ λίγους μήνες μετά τη σύσταση του ενδιαφέρθηκε να δημιουργήσει ένα δίκτυο μεταφοράς πληροφοριών. Μέσα από αναφορές που είχε για την Ελλάδα αναφερόταν και η κατάσταση της Βρετανικής Αντικατασκοπείας, που οι Αμερικανοί θεωρούσαν πως ήταν μέτρια ή τουλάχιστον όχι άξια αναφοράς. Πολλές φορές οι πληροφορίες της ήταν αποπροσανατολιστικές. Έτσι, αποφάσισαν να δημιουργήσουν το δικό τους δίκτυο, με το ”Greek Irregular Project”.

Το Greek Irregular Project, εφεξής GIP, ήταν ένα πρόγραμμα για τη δημιουργία ενός δικτύου κατασκοπείας (Greek Irregular Intelligence). Αυτό περιελάμβανε τη μετάδοση απόρρητων σημάτων, μυστικές επικοινωνίες (Greek Irregular Communication System), δίκτυο μεταφορών με αεροπλάνα και πλοία (Greek Irregular Courier Service) και μυστικές συναντήσεις και αναφορές πρακτόρων από διάφορα σημεία (Greek Irregular Agents). Το δίκτυο εκτείνονταν στη Νέα Υόρκη στις ΗΠΑ, τη Βέρνη στην Ελβετία, την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα στην Τουρκία, την Ελλάδα, τη Γαλλία του Vichy, το Παρίσι, τη Λισαβόνα, την Ισπανία, τη Βιέννη, τη Μέση Ανατολή, τη Βραζιλία και άλλα μέρη του κόσμου ανάλογα με τις ανάγκες του ΓΣΥ. Στόχος του προγράμαματος ήταν η συλλογή πληροφοριών που θα ήταν χρήσιμες για τις επιχειρήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ.

Το ενδιαφέρον του ΓΣΥ για τους Έλληνες εφοπλιστές εμφανίζεται σε μία αναφορά του πράκτορα Ulius L. Amoss προς τον Hugh Wilson στις 13 Αυγούστου 1942 (Έγγραφο 1). Σε αυτή την αναφορά ο Amoss αναφέρει πως δέκα γρήγορα ελληνικά φορτηγά πλοια πλέουν μεταξύ Νεας Υόρκης και Λισαβόνας υπό ελβετική μίσθωση, γερμανική προστασία και σφραγισμένες οδηγίες του γερμανικού ναυαρχείου. Ο Amoss πίστευε πως τα δρομολόγια των πλοίων και οι οδηγίες που είχαν θα ενδιέφεραν το Ναυτικό των ΗΠΑ και μέσω του GIP είχαν κινηθεί διαδικασίες για να υπάρχουν μελλοντικά έμπιστα άτομα στα πλοία αυτά. Ο Wilson ενημέρωσε τον Donovan για αυτά πλοία με αναφορά του την επομένη.

Σε έγγραφο με ημερομηνία 9 Νεμβρίου 1942 (Έγγραφο 2) που αφορούσε τις εξελίξεις του προγράμματος GIP γίνεται αναφορά στον ανεξάρτητο πράκτορα ”Ν” που αναχωρεί για Ζυρίχη, όπου θα πραγματοποιηθούν συσκέψεις με την Ελβετική Κυβέρνηση, κανονισμένες από την Ελληνική Κυβέρνηση (Κυβέρνηση Μέσης Ανατολής). Πιθανότατα, ο πράκτορας ”Ν” ήταν ο Σταύρος Νιάρχος, αφού σε έγγραφο δύο μέρες αργότερα με τίτλο Greek Irregular Agent γινόταν αναφορά σε επίσκεψη του Νιάρχου στη Ζυρίχη (Έγγραφα 3α,3β). Αποστολή του Νιάρχου ήταν κανονίσει και να θέσει σε εφαρμογή την υπηρεσία μεταφοράς εγγράφων μεταξύ Ζυρίχης-Βιέννης και Ζυρίχης-Βουδαπέστης, τη μεταφορά εγγράφων για την τοποθέτηση των πρακτόρων του GIP στην Κεντρική Ευρώπη και την οργάνωση τακτικών μεταφορών μεταξύ Βιέννης-Ελλάδας και Βουδαπέστης-Ελλάδας. Η κάλυψη του σχεδίου ήταν πως ο Νιάρχος πήγαινε στην Ελβετία για να διαπραγματευτεί με την Ελβετική Κυβέρνηση και Ελβετούς ενδιαφερόμενους την περαιτέρω χρήση των ελληνικών πλοίων.

Στο ίδιο έγγραφο δινόταν και ένα σύντομο βιογραφικό του Νιάρχου για εσωτερική χρήση από το ΓΣΥ. Σε αυτό μεταξύ άλλων γινόταν αναφορά στο χαρακτήρα του. Ευθύς και ειλικρινής γράφουν οι Αμερικανοί. Αν και είχε δηλώσει για κατάταξη στο ναυτικό με βαθμό, η έλλειψη εμπειρίας δεν του επέτρεψε να λάβει υπηρεσία. Έτσι, ο συντάκτης του εγγράφου πιστεύει πως o Νιάρχος θα επέλεγε την δική τους μυστική αποστολή από το να κυνηγήσει μία ασήμαντη υπηρεσία ως αξιωματικός του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Εκείνη την περίοδο ο Νιάρχος είχε στην κατοχή του ένα πλοίο υπό ελληνική σημαία, δύο υπό σημαία Παναμά μισθωμένα στην U.S. Shipping Administration και είχε χάσει άλλα τέσσερα από τορπιλισμούς. Δεν είναι τυχαίο που το ΓΣΥ προσπαθούσε να συνδεθεί με το Νιάρχο. Ήταν νέος, φιλόδοξος και έτρεφε αγάπη προς την Ελλάδα και φυσικά αποστροφή προς τις Δυνάμεις Κατοχής. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως οι Αμερικανοί έβαζαν στη ζυγαριά την επιθυμία του για υπηρεσία στο Πολεμικό Ναυτικό από τη μία μεριά και την μυστική δράση από την άλλη. Πρόσφεραν στο Νιάρχο έναν διαφορετικό τρόπο προσφοράς στην Ελλάδα. Εκείνος θα αποφάσιζε.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1942 έχουμε την πρώτη αναφορά στο όνομα του Μποδοσάκη.

Ο «μεγιστάνας των πυρομαχικών» τράβηξε τα φώτα πάνω του λόγω μίας επιχειρηματικής δραστηριότητας με την ονομασία ”Ethiopian Purchasing Corporation” σε συνεργασία με δύο ακόμη Έλληνες.(Έγγραφο 4) Ένα μήνα αργότερα, σε έγγραφο του Amoss προς τον Donovan με ημερομηνία

5 Ιανουαρίου 1943 (Έγγραφο 5) γίνεται πάλι αναφορά στον Μποδοσάκη. Σε αυτό γίνεται αναφορά στην εγκατάσταση του Ναυάρχου Wilhelm Franz Canaris (Φον Κανάρης) στην Βέρνη της Ελβετίας. Ο Canaris ήταν ανάμεσα σε αυτούς που σχεδίαζαν να δολοφονήσουν τον Χίτλερ και είχε υψηλές διασυνδέσεις με την μυστική οργάνωση Faderland που ήταν πίσω από τον σχεδιασμό.

Ο Canaris φοβούμενος μην τον δολοφονήσουν οι πράκτορες του Himmler που ίσως είχε υποψιαστεί κάτι, μετακόμησε στη Βέρνη. Εκεί ανέπτυξε σχέσεις και με τον Μποδοσάκη που βρισκόταν στην Ελβετία. Ο Μποδοσάκης όμως τον ίδιο καιρό ήρθε σε επαφή και με τον πράκτορα του GIP Amoss. Σε αυτή τους τη συνάντηση ο Μποδοσάκης προσπάθησε να πείσει τον Amoss να μεσολαβήσει, ώστε να ενταχθεί και εκείνος στο δίκτυο πρακτόρων του GIP. Ο Μποδοσάκης υποστήριζε πως πρέπει να χρησιμοποιηθεί από το GIP, γιατί έχει αποκτήσει οικοιότητα με τον Canaris και θα μπορούσε να τον διαφθείρει. Επίσης, θα μπορούσε να διαφθείρει και άλλους Ναζί υψηλόβαθμους Αξιωματούχους σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Ισπανία. Ο Amoss στο έγγραφο αυτό χαρακτηρίζει δόλιο τον Μποδοσάκη, ενώ απευθυνόμενος στον Donovan γράφει πως μπορεί να ετοιμάσει ένα σχέδιο για να καλύψει και να προστατεύσει τον Μποδοσάκη, μέχρι να ολοκληρώσει την αποστολή του. Εκεί έρχεται και η προτεινόμενη λύση από τον Amoss για να καλύψει όλο το εγχείρημα σε περίπτωση που ο Μποδοσάκης τους έκανε «νερά». Ο Amoss προτείνει στον Donovan να «καθαρίσει» τον Μποδοσάκη αν αυτό ήταν προς το συμφέρον των ΗΠΑ. Ο Donovan θα απαντούσε με έγγραφο του στον Amoss στις 19 Οκτωβρίου 1943 πως θα ήθελε να έχει παράπανω πληροφορίες για τον Μποδοσάκη. (Έγγραφα 6, 7) Σε επισυναπτώμενη αναφορά για την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας ανέφερε πως ο Μποδοσάκης ήταν η δύναμη πίσω από τον πολιτικό θρόνο της Ελλάδας και πως μέσω υπουργών της Κυβέρνησης είχε τον έλγχο του Στρατού, του Ναυτικού, της Αεροπορίας και πολιτικών προσώπων. Σε περίπτωση δολοφονίας του θα ξεσπούσαν ταραχές που ενισχύονταν από τους κομμουνιστές.

Την ίδια μέρα ο πράκτορας Amoss έστειλε μια αναφορά για τον Μποδοσάκη στον Donovan.(Έγγραφο 8) Σε αυτή ο Μποδοσάκης αναφέρεται ως ένας μικρός Βασίλειος Ζαχάρωφ. Ανήθικος, αλλά πιστός σε όσους τον έχουν βοηθήσει. Καιροσκόπος που θα συμπράξει με τις ΗΠΑ για να επωφεληθεί ο ίδιος και η Ελλάδα. Διακρίνεται μια άμεση σύνδεση της αλλαγής της κατάστασης στην Ελλάδα με τις δραστηριότητες του Μποδοσάκη. Οι ΗΠΑ τον ήθελαν ζωντανό για να έχουν έρεισμα στην μεταπολεμική Ελλάδα, μέσω των ανθρώπων που είχε υπό τον ελεγχό του (βλ. Έγγραφο 8) και των διασυνδέσεων του.

Πηγές

Αποχαρακτηρισμένα Αρχεία CIA, 23/9/2013, Φάκελος CIA-RDP13X00001R0001000400001-9
Wikipedia
Google images

Παράρτημα – Έγγραφα

[1] Tο Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (αγγλικά: Office of Strategic Services, OSS) ήταν υπηρεσία πληροφοριών που σχηματίστηκε από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρξε ο πρόγονος της CIA και σχηματίστηκε ως συντονιστικό όργανο των κατασκοπευτικών δραστηριοτήτων πίσω από τις εχθρικές γραμμές για την απόκτηση κυρίως στρατιωτικής φύσεως πληροφοριών. (wikipedia)